ایده‌های خوب فراتر از مرزها می‌روند و این ایده جالب، با دوچرخه این کار را می‌کند. یعنی با Bicicloteca (بی‌سیکلوتِکا) [پرتغالی]: نام پرتغالی برای دوچرخه‌ای که کتابخانه‌ای کوچک را در شهر سائو‌پائولوی برزیل جا به جا می‌کند

چون شرط امانت دادن کتاب در کتابخانه‌ها داشتن کارت شناسایی و گواهی اقامت است، مدارکی که افراد بی‌خانمان از داشتنشان محرومند، این پروژه به روشی مبتکرانه و پویا مردم، به ویژه آنهایی که در خیابان زندگی می‌کنند، را تشویق به خواندن می‌کند.
فکر اولیه‌ی بی‌سیکلوتکا از همین نیاز به وجود آمد و شهروندان سائوپائولو، رسانه‌ها و موسسات هم از این طرح حمایت کردند. با رسیدن آگوست ۲۰۱۲ بیش از یک سال است که بی‌سیکلوتکا در حال توزیع کتاب و ترویج کتابخوانی است.

بی‌سیکلوتکا در میدان «پراسا دا سه» (Praça da Sé) در سائوپائولو.
عکس از GreenMobility از Flickr
(CC BY-NC 2.0)

راننده‌ی بی‌سیکلوتکا رابسون مِندونسا، یک کتابدار ۶۱ ساله است که زمانی در خیابانهای سائوپائولو زندگی می‌کرد. خواندن کتاب مزرعه حیوانات جورج اورول دیدش را به زندگی تغییر داد؛ که خود نشان دهنده‌ی این است که کتاب خواندن می‌تواند زندگی انسان‌ را متحول کند.

رابسون مندونسا راه را باز گذاشته است تا دیگران نیز بتوانند دنباله‌رو او باشند: او به همراه آنهایی که مجله ی اوکاس (Ocas) [پرتغالی] را می‌فروشند، مجله ای که در پست دیگری [انگلیسی] از آن سخن گفتیم، به خیابان می‌رود و «جنبش دولتی برای جمعیت بی‌خانمان (Movimento Estadual da População em Situação de Rua) را نیز رهبری می‌کند که از هزاران نفر بی‌خانمان دفاع می‌کند.

ویدئوی زیر نحوه کار بی‌سیکلوتکا در سائوپائولو را نشان می‌دهد: [پرتغالی]

فکر اولیه این طرح بخشی از فعالیت‌های موسسه موبیلیداد ورده (IMV موسسه حرکت سبز) [پرتغالی] است ، موسسه‌ای داوطلبانه و خصوصی که فعالیت‌هایش بر یافتن شیوه‌های متفاوت و کم هزینه برای حمل و نقل شهری متمرکز است. رئیس این سازمان، لینکلن پایوا، از طریق ای-میل برایمان توضیح داد که این طرح چطور آغاز شد:

A Bicicloteca é um movimento independente que nasceu em diversos lugares do mundo com o objetivo de chegar onde as bibliotecas tradicionais não chegam e da forma mais simples e barata possível. A bicicloteca dos Moradores de rua nasceu depois de um encontro que eu tive com o Robson Mendonça, ex-morador de rua que saiu das ruas depois de ter lido “Revolução dos Bichos”. O instituto doou a primeira bicicloteca e depois vieram outras doadas pela iniciativa privada.

در چند سال گذشته، بی‌سیکلوتکا با داشتن مجموعه‌ای بالغ بر ٣٠ هزار کتاب، بیش از ١٠٧ هزار کتاب را بی‌هیچ بوروکراسی به امانت داده است. در حال حاضر موسسه موبیلیداد ورده سرپرستی این پروژه و گسترش دادن آن به سازمان‌های خصوصی علاقمند را برعهده دارد. از دیگر فعالیت‌های بی‌سیکلوتکا، قرض دادن کتاب‌های بریل به افراد نابینا، برگزاری فعالیت‌های متفاوت در میدان‌های عمومی و ارایه پیاده‌روی‌های تاریخی در خیابان‌ها است.

لوگوی پروژه توسط GreenMobility در فلیکر  (CC BY-NC 2.0)

نامزدی دریافت پرمیو سیدادو ساستنتاول [پرتغالی – جایزه شهروند پایدار] در رده محیط زیست و فرهنگ، نشانه تاثیر مثبت این طرح و شناخت ارزش‌هایش است.

حتی در بدترین شرایط که ممکن بود پایان‌بخش این طرح باشد، شهر سائو پائولو خوش‌نیتی و احترامش را به این طرح نشان داد. در سپتامبر ٢٠١١، بی‌سیکلوتکا دزدیده شد ولی انعکاس فوق‌العاده این خبر در رسانه‌های محلی به پافتن این دوچرخه کمک کرد. این حادثه ناگوار تبدیل به حرکتی در موور [پرتغالی]، یک پایگاه اینترنتی خودگردان مردمی شد. ویدئو زیر درخواستی برای اهدا ١٢ هزار رئال برای ساخت دو بی‌سیکلوتکا است:

نوآوری جدید بی‌سیکلوتکا ارایه اینترنت مجانی توسط انرژی خورشیدی است. این اینترنت مختص بی‌خانمان نیست. بی‌سیکلوتکا بی‌هیچ محدودیتی دسترسی به اطلاعات، سرگرمی و فرهنگ را آزادانه در اختیار همگان؛ کارگران و دانش آموزان، قرار می‌دهد.

بی‌سیکلوتکا هر کجا که در برزیل می‌رود، این پیام را همراهش می‌برد: یک کتاب می‌تواند یک زندگی را تغییر دهد. ایده‌ای مشابه در ارگان‌هایی دیگر مانند کتابخانه‌های بدون مرز دیده می‌شود که با برپایی کتابخانه‌های سیار امکان خواندن کتاب برای افراد حادثه دیده و محتاج هایتی را فراهم کرده است. دنیا هنوز هم جای زیادی برای دیدگاههای خلاقه جهت به وجود آوردن کتابخانه دارد.