- Global Voices به فارسی - https://fa.globalvoices.org -

چرا پاکستان سعی در میانجیگری برای آغاز گفتگوهای صلح میان ایران و عربستان سعودی دارد؟

دسته‌بندی‌ها: آسیای جنوبی, ایران, پاکستان, اقتصاد و تجارت, حقوق بشر, حکومت, رسانه‌ شهروندی, رسانه و روزنامه‌نگاری, روابط بین الملل, سیاست
[1]

عمران خان نخست وزیر پاکستان و حسن روحانی رئیس جمهور ایران. برگرفته از فلیکر و ویکیپدیا. CC: BY-SA.

عمران خان [2]، نخست وزیر پاکستان در اکتبر سال 2019 به دنبال سفری دو روزه به ایران با ملک سلمان، پادشاه عربستان و محمد بن سلطان [3]، ولیعهد ملاقات نموده [4] و در رابطه با تنش های منطقه به گفتگو و تبادل نظر پرداخت. باتوجه به مشکلات داخلی بسیار، تلاش پاکستان جهت ایفای نقش میانجیگر میان ایران و عربستان سعودی برای آغاز گفتگوهای صلح به طور وسیعی در داخل و خارج مورد انتقاد قرار گرفته است.

تنش ها میان عربستان سعودی و ایران – هر دو از دشمنان سرسخت در منطقه – اخیراً پس از حمله ماه گذشته [5] به تأسیس نفتی عربستان که شدیدآً بر صادرات نفت آن کشور تأثیر سوء داشت و باعث افزایش قیمت نفت در بازار جهانی گردید، افزایش یافت. شورشیان حوثی [6] یمن که از سال 2015 با گروه های مختلف تحت حمایت ائتلاف نظامی به رهبری عربستان سعودی در جنگ می باشند، و گفته می شود [7] که مورد حمایت ایران و کره شمالی هستند، مسئولیت این حمله را برعهده گرفتند.

ایران هرگونه دخالت در این حمله را رد کرده و نسبت به وقوع “جنگ تمام عیار” در صورت حمله به خاک خود هشدار داده [8] است. پاکستان که همواره رابطه بسیار نزدیکی با عربستان سعودی داشته (و در طول سالیان از ایران فاصله گرفته است)، اکنون با وجود حفظ بیطرفی رسمی خود در این رقابت منطقه ای، سعی در برداشتن گام بمنظور کاهش تنش ها میان دو دشمن اصلی را دارد.

عمران خان در جریان یک بیانیه رسانه ای اظهار نمود [9]: ” پاکستان برای روابط دوجانبه با ایران اهمیت ویژه ای قائل است. این کشور مصمم است که در تقویت صلح و ثبات در منطقه ایفای نقش نماید.”

عمران خان اغلب ابراز نموده که وی می خواهد پاکستان در صحنه منطقه ای و بین المللی یک بازیگر مسئول و دخیل باشد [10] و قبلاً نیز خواستار میانجیگری میان ایالات متحده و افغانستان و نیز میان ایالات متحده و ایران بوده است.

صداهای جهانی در این خصوص با رابرت ام هاتاوی، مدیر برنامه آسیایی و عضو ارشد در مرکز ویلسن وودرو گفتگویی انجام داد. هاتاوی اظهار داشت:

Facing multiple crises at home, PM Khan – like many previous leaders from all over the world – would love to achieve a triumph on the international scene. Failing that, he would love to be seen as a power broker and a substantial global figure, even if his current mediation efforts fail to bear fruit.

علیرغم مواجهه با بحران های فراوان در داخل، عمران خان – همچون بسیاری از رهبران پیشن در سراسر جهان – عاشق دست یافتن به پیروزی و موفقیت در عرصه جهانی می باشد. درصورت شکست او می خواهد به عنوان یک میانجی قدرتمند و چهره مهم بین المللی دیده شود، حتی اگر تلاش های میاجیگرانه وی به ثمر نرسند.

هاتاوی می افزاید تصور این موضوع دشوار است که عمران خان بتواند در حصول توافقی که خواسته های سیاسی، امنیتی و داخلی هردو طرف ایرانی و سعودی را برآورده سازد، موفق عمل نماید.

هم اکنون: ملاقات میان عمران خان و شاه سلمان بن عبدالعزیز آل سعود، متولی حرمین شریفین آغاز شده است – این ملاقات در راستای تلاش نخست وزیر پاکستان جهت میانجیگری و تسهیل انجام گفتگوها میان ایران و عربستان پس دیدار از ایران می باشد – پاکستان در مرکز توجه!

هاتاوی همچنین می افزاید:

Khan must take care not to alienate the Saudis, given his dependence on Saudi favour. This will limit his ability to act as a genuine ‘honest broker’. Iran will not trust him and Saudi will resent any attempt by Khan to act as a neutral.

عمران خان با توجه به وابستگی به طرف سعودی باید مراقب باشد که سعودی ها را ناخشنود نسازد. این امر توانایی او برای ایفای نقش به عنوان یک “میانجیگر صادق” را محدود می سازد.

روابط میان ایران و پاکستان طی سال های اخیر بنا به دلایل مختلف ریشه [14] در بی اعتمادی دوجانبه داشته است. هردو کشور یکدیگر را به حمایت [15] از جنبش های جدایی طلبانه در استان بلوچستان که در طرفین مرز مشترک دو کشور واقع شده، متهم کرده اند [16].

و راحیل شریف [17]، فرمانده سابق ستاد ارتش پاکستان که درحال حاضر هدایت [18] عملیات ائتلاف نظامی به رهبری عربستان برعلیه حوثی های شیعه در یمن را برعهده دارد، ایران را نسبت به پاکستان محتاط ساخته و کار عمران خان را مشکل نموده است.

و درحالیکه پاکستان نه می تواند از عربستان سعودی فاصله بگیرد و نه می تواند دهه ها همکاری نظامی میان دو کشور با اکثریت سنی را منکر شود، هاتاوی خاطر نشان می سازد که عمران خان همچنین در این تنش رو به افزایش “نمی تواند خیلی دور از مسیر عربستان سعودی حرکت نماید.” او اظهار می دارد:

Pakistan’s relations with Iran are already troubled. The last thing Khan (or Pakistan) needs is heightened tensions with Tehran.

روابط پاکستان با ایران تاکنون به قدر کافی آشفته و متلاطم بوده است. تشدید تنش ها با تهران آخرین چیزی است که عمران خان (یا پاکستان) به دنبال آن می باشند.

علیرغم اثرات منفی بالقوه ای که افزایش تنش ها میان ایران و عربستان سعودی می تواند به همراه داشته باشد، بسیاری از تحلیل گران و همچنین اعضای جامعه مدنی پاکستان از ورود عمران خان به تنش های میان ایران و عربستان حمایت نمی کنند.

زنجیر ناگسستنی وهم و خیال باطل، از تلاش جنبش خلافت در سال 1926 برای موضع گیری در “مسئله حجاز” تا “تلاش میانجیگری” عمران خان میان ایران و عربستان سعودی. چرا پاکستانی ها/مسلمانان شبه قاره پان اسلامیستی بیش از نجات امت اسلام بر روی مشکلات داخلی تمرکز می کنند؟

صداهای جهانی همچنین با ک. اختر، کارشناس سیاست خارجی در استانبول گفتگویی انجام داد:

Both Saudi Arabia and Iran will be looking out for the best interests and Pakistan should do the same. And that means not getting actively involved in the conflict and maintaining good relationships with both countries.

هردو کشور عربستان سعودی و ایران به دنبال حداکثر منافع بوده و پاکستان نیز باید همین کار را انجام دهد. و این به معنای درگیر نشدن فعال در این مناقشه و حفظ روابط حسنه با هردو کشور می باشد.

ایران باوجود آگاهی از همکاری پاکستان با عربستان سعودی از حرکت پاکستان استقبال نموده [21] است. اختر اظهار نمود که ایران علیرغم نگرانی هایش، تمایل به حفظ روابط “حداقلی و بیطرفانه” با کشورهای همسایه خود را دارد.

حسن روحانی [22] رئیس جمهور ایران نیز در ماه مارس در تلاشی برای متقاعد ساختن دولت پاکستان به حفظ بیطرفی در این مناقشه سفری به آن کشور داشت.

حسن روحانی رئیس جمهور ایران در جریان ملاقات با همتای پاکستانی خود عارف علوی در حاشیه نشست جنبش غیرمتعهدها در باکو: ایران و پاکستان ظرفیت خوبی برای گسترش همکاری های دوجانبه دارند. ایران تمایل به گسترش همکاری ها با کشورهای منطقه را داشته و از اینرو پاکستان در سیاستش از اولویت بالایی برخوردار است.

در یک کنفرانس مطبوعاتی مشترک پس از گفتگوها میان دو کشور در اکتبر سال 2019، روحانی اظهار داشت [27] که از هر حرکت در راستای ایجاد صلح و آرامش در منطقه استقبال می کند.

آیت الله سید علی خامنه ای [28]، رهبر ایران در توئیتی نوشت:

نگاه جمهوری اسلامی ایران به پاکستان نگاه به یک برادر در همسایگی است و با وجود این فرصت بی‌بدیل، روابط دو کشور باید بسیار گرم‌تر و بهتر از وضع موجود باشد و امنیت مرزها ارتقا یابد و برنامه‌های معطل‌مانده مانند خط لوله‌ی گاز تکمیل شود.