از اردوگاه‌ها تا زندان‌ها: فاجعه بزرگ حقوق بشری پیش رو در شین جیانگ

تنها کمی پیش از یک دهه قبل، تأسیسات واقع در شماره 1327 جاده دونگ جان ^[1] در چند کیلومتری شمال ایستگاه حمل و نقل متروکه ای در حومه شمالی ارومچی شهر مرکزی استان شین جیانگ، عمدتاً با سبزه و درخت پوشیده بود. در 16 سپتامبر سال 2009، این محل رسماً محل جدید زندان زنان شین جیانگ گردید ^[2]، حرکتی که به دنبال شورش های 5 جولای ^[3] انجام گرفت، و اکنون زمان زیادی از ورود اولین زندانی برجسته – گلمیره اِمین ^[4] نویسنده، مدیر وب سایت و کارمند دولت، که طی یک محاکمه غیرعلنی به حبس ابد محکوم گردید ^[5] – به این زندان نمی گذرد.

علیرغم توجه بین المللی ^[6]، اِمین با گذشت سالیان متمادی از هیچ امتیاز و تخفیفی برخوردار نشد، ولی درعوض به زنان دیگری ملحق گردید که سرگذشت ساده آنها در تضاد آشکار با شدت مجازات هایشان بود. یکی از آنها بوزینب عبدورشیت ^[7] 27 ساله که تنها جرم احتمالی او تحصیل در مصر و داشتن همسر در خارج از کشور ^[8] بود، در سال 2017 به جرم ” تشکیل اجتماع جهت اخلال در نظم عمومی” به هفت سال حبس محکوم گردید ^[9]. سپس ژوئن امسال، این زندان محل اسکان نورزادا جوماقان ^[10] و ارلان قبدن ^[11] – دو زن قزاق تبار در سن پنجاه سالگی، با مشکلات سلامتی و بدون ارتکاب جرمی شناخته شده، گردید. و مدت زمان حبس آنها؟ به ترتیب 20 و 19 سال.

سوای از ماهیت خشن، بیشتر این محکومیت های اخیر بخصوص از این جهت نگران کننده هستند که احتمالاً بیانگر افزایش سرکوب ها در شین جیانگ به عنوان یک خط مشی می باشند. درحالیکه بخش عمده ای از توجه جامعه جهانی برروی اردوگاه های “بازآموزی” متمرکز شده، آمارهای دولتی ^[12]، برخی گزارش های محدود ^[13]، و شواهد جدید ^[14] ارائه شده توسط خویشاوندان قربانیان و بازداشت شدگان سابق در کشور همسایه، قزاقستان، همه حاکی از این می باشند که تعداد قابل توجهی از بازداشت شدگان در سال های 2017 و 2018 احکام سنگین دریافت نموده و به زندان های اصلی همچون زندان ارومچی منتقل شده اند.

برای آیبوتا جانیبک دختر بزرگ نورزادا جوماقان و درحال حاضر شهروند قزاقستان، این اخبار بسیار غم انگیز بود چرا که هنگام سال نو به گوش او رسید زمانی که بسیاری در قزاقستان خبردار شدند که به خویشاوندان آنها در جریان موجی از آزادسازی های گروهی ^[15] در اواخر دسامبر سال 2018 اجازه خروج از اردوگاه ها داده شده است. درحالیکه بسیاری اخبار خوب به اشتراک می گذاشتند، جانیبک مطلع شد که مادرش به جرمی که بعدها مشخص گردید “بکارگیری خرافه پرستی جهت تضعیف اعمال قانون” و “تشکیل اجتماع جهت اخلال در نظم عمومی” بوده، به زندان محکوم شده است. ارلان قبدن یک پرستار از روستایی دیگر واقع درهمان استانی که جوماقان اهل آنجاست، به جرم “بکارگیری افراط گرایی در تضعیف اعمال قانون” و “نزاع و ایجاد دردسر” – که به گفته خویشاوندانش در قزاقستان – ریشه در حضور او در مراسم برافراشتن پرچم با روسری داشته، با مجازات روبرو گردید.

در دفتر سازمان حقوق بشری آتاجورت قزاقستان ^[16] در آلماتی، جائیکه جانیبک هرهفته برای درخواست تجدید نظر در حکم مادرش ^[17] در مقابل دوربین ظاهر می شود، اغلب کسانی که برای ایراد شهادت و طلب فرجام می آیند دیگر نه از اردوگاه – آنگونه که یک سال پیش مطرح بود – بلکه سخن از زندان بر زبان دارند. علیرغم گفته های ازهم گسیخته و مخدوش از شهادت های سماعی، اطلاعات بدست آمده در جریان گفتگوها با جمعی از افراد و فرجام خواهان برای اعلام روندهای جاری کافی می باشند: محکومیت های بلند مدت، ماه ها و حتی سال ها حبس قبل از محاکمه، و به ویژه هدف قرار دادن مردان متدین.

گردآوری اطلاعات آماری قربانیان – برگرفته از هزاران شهادت ویدئویی ^[18] جمع آوری شده توسط آتاجورت و تحلیل شده توسط پایگاه داده های قربانیان شین جیانگ ^[19] –تأیید برخی ملاحظات کیفی به روشی کمی تر را امکان پذیر می سازد. مقایسه میان قربانیانی که بنا به گزارش ها به حبس محکوم شده ^[20] و آنها که از اردوگاه آزاد شده اند ^[21] نشان می دهد که بیش از 90% از محکومین (در مقابل 69% از آزاد شدگان) مرد می باشند، که تصور می شود تقریباً 75% از آنها (در مقابل 27%) به دلایل مذهبی بازداشت شده باشند. تجزیه و تحلیل 311 قربانی با اعلام مدت زمان حبس نشان می دهد که متوسط دوره محکومیت 11.2 سال بوده، که 89% از آنها به 5 سال حبس یا بیشتر محکوم شده اند؛ درحالیکه مطالعه 65 قربانی تحت بازداشت برای مدت 2 ماه یا بیشتر ^[22] نشان می دهد که برای این قربانیان، متوسط زمان حبس قبل از محاکمه تقریباً 9 ماه بوده، که 30% از آنها برای مدت یک سال یا بیشتر درحبس نگاه داشته شده اند.

تصور می شود که بسیاری از محکومین به دنبال اقامت در یک مرکز بازداشت موقت (kanshousuo ^[23]) – یک نهاد سوءاستفاده آشکار ^[24] و بنا به گزارش های ^[25] بازداشت شدگان سابق، محلی با شرایط زندگی ناگوار و بدرفتاری های شدید – به زندان منتقل می شوند. ضمناً تعدادی از حساب های شاهدان عینی دلایل قوی برای این باور ارائه می دهند که بازداشت شدگان فراقانونی در اردوگاه های “بازآموزی” این منطقه نیز محاکمه می شوند، درحالیکه هنوز داخل اردوگاه ها می باشند. چهار بازداشتی سابق قزاق که عمده زمان خود در سال 2018 را داخل اردوگاه ها گذراندند، همگی از مشاهدات عینی و شنیده های خود در مورد “جلسات دادگاه علنی” داخل “مدارس” سخن می گویند. دو نفر از آنها، ارگالی ارمک ^[26] و بازداشت شده ای که – خواسته نامش فاش نشود – و او را “روسلان” خواهیم نامید، هر دو اظهار نمودند که آنها کسانی بودند که به 10 سال حبس یا بیشتر محکوم شده و بعداً به زندان های واقعی منقل می شدند. یک پرونده معروف در این مورد جیگر توقای ^[27] دانشجوی دانشگاه ساتبایف در آلماتی می باشد که حبس او در ابتدا از سوی خویشاوندان در قزاقستان گزارش شد، و مجازات او توسط روسلان هم بندی سابقش در اردوگاه تأیید گردید. در یک مصاحبه اخیراً منتشر شده ^[28]، رحیما سنبای ^[29] از دادگاهی علنی یاد می کند که طی آن 7 زن به جرم برپا داشتن افطار ^[30] مجازات شدند.

برای افراد مسن و بیمار، حبس های طولانی معادل با احکام مرگ می باشند، که نه تنها باعث خرد کردن روحیه خویشاوندان آنها، بلکه همچنین از هم پاشیدن ظاهرسازی های یک سیستم کیفری مشروع در شین جیانگ می شود. با این وجود، گرفتاری در چنین بی قانونی و عدم مشروعیتی مایه امید نیز هست، چراکه بدون یک پایه و اساس محکم و استدلال های متقاعدکننده، امکان فسخ مجازات های نامعقول و آزادی زندانیان آسان تر خواهد بود – رویدادی که درحال حاضر در ارتباط با اردوگاه های غیر قانونی مورد توجه قرار گرفته است. داستان های ارگالی ارمک و روسلان – که هردو آنها محکوم بوده ولی به هرحال بعداً آزاد شدند – به نظر می رسد اشاره به این موضوع دارند، همچون مورد گولبهار هایتیواجی ^[31] که بنا به گفته ها در دسامبر سال 2018 به 7 سال حبس محکوم گردید، ولی اخیراً به او اجازه بازگشت به فرانسه ^[32] داده شد. با اعمال فشار و محکومیت های بین المللی کافی، بازشدن درب های زندان زنان شین جیانگ، و دادن فرصت به کسانی همچون بوزینب عبدورشیت، نورزادا جومقان و ارلان قبدن برای بهره مندی مجدد از درجه مشخصی از آزادی، نیز غیرممکن نمی باشد. و شاید حتی به کسانی همچون گلمیره اِمین.