“اگر کسی سریال خانه پوشالی را در چین بسازد، قطعا سانسور میشود”، این نقدی بود از بازیگر و کارگردان موفق چینی ژانگ گولی که در کنفرانس مشورت سیاسی مردم چین (Chinese People's Political Consultative Conference CPPCC) بیان کرد.
سریالهای چینی به دلیل کمبود خلاقیت و مطالب کسلکننده جذابیت خود را برای تماشاگران جوان از دست دادهاند. با برقراری کانالهای اینترنتی، سریالهای آمریکایی و کرهای در میان جوانان چینی از محبوبیت بیشتری برخوردار شدند. کارگردانهای فیلم و سریالهای چینی قوانین سختگیرانه سانسور را برای از دست دادن تماشاگران داخلی مقصر میدانند، بطور خیلی واضح دولت هر مطلبی که بر ضد سوسیالیزم و در جهت ترویج حقوق بشر، دموکراسی و آزادی باشد را محدود میکند.
اما چه قوانین دیگری برای مطالب تلویزیونی در چین وجود دارد؟ یک مقاله چینی که چنین قوانین پنهانی در ساخت برنامههای تلویزیونی را بررسی میکند بصورت ویروسی در اینترنت پر خواننده شده است. این مقاله نگاهی دارد به چهار قانون که موضوع مطالب را در سریالها محدود میکنند.
1 主人公不能太花心,小三不能有幸福
法规解读:《电视剧内容管理规定》第五条第(九)条规定电视剧不得载有危害社会公德或者民族优秀文化传统的内容。虽然在现行的电视剧中依然不乏违背社会公序良俗的内容出现,例如“小三”,但此类人物通常会以反面教材做负面形象处理。
۱. شخص اول نمیتواند خیلی دخترباز باشد، و معشوقه نمیتواند عاقبت خوبی داشته باشد.
قانون اظهار میکند: سریالهای تلویزیونی نباید مطالبی داشته باشند که ضد اخلاقیات و سنت چینی است.
با اینکه فیلمها و سریالهای معاصر دارای مطالبی هستند که بر ضد نظم عمومی و ارزشهای جامعه است، همانند نقش زن دیگر (معشوقه)، اما این نقشها به طور منفی به تصویر کشیده میشوند، و به عنوان درس عبرت استفاده میشوند.
این دلیل سیاه بختی زن دیگر (معشوقه) در فیلمها است.
2 80后未婚生子情节一律绕道
法规解读:《电视剧内容管理规定》第五条第(十一)条规定电视剧不得载有违反现行法律、行政法规和规章禁止的内容。根据《中国人口与计划生育条例》,普遍情况下80后只能有一个孩子、有准生证才能生育孩子,私生子更是违反法律规定。
۲. ممنوعیت فرزند قبل از ازدواج
قانون میگوید: سریالهای تلویزیونی اجازه داشتن مطالبی را ندارند که بر ضد قوانین امروزی، قوانین و احکام اداری/اجرایی هستند.
بر اساس ” قوانین تنظیم جمعیت و خانواده در چین”، متولدان بعد از سال ۱۹۸۰ فقط حق داشتن یک فرزند را دارند، و یک شناسنامه قبل از داشتن فرزند باید فراهم شود. فرزندان نامشروع خلاف قانون هستند.
بر اساس این قانون، سریالی بنام “نامزد” دارای یک نقش اصلی که فرزندی قبل از ازدواج داشت بود، امّا سانسورگران تا وقتی که این نقش از داستان حذف شد با پخش این سریال موافقت نکردند.
3 拒绝鬼魂,“异能”人士只存在于儿童剧
法规解读:电视剧不得宣传邪教、迷信等….“外星人”之类的“异能”元素目前只存在于儿童剧中。
۳. ابر نیرو فقط در نمایشنامههای کودکان وجود دارد.
قانون میگوید: سریالهای تلویزیونی حق ندارند فرقهگرایی و خرافهپرستی را ترویج دهند. بیگانگان (موجودات فضایی) دارای نیروی جادویی فقط در داستانهای کودکان میتوانند وجود داشته باشند.
4 校园内不能有早恋,不能有暴力
法规解读:电视剧不得出现有害未成年人身心健康的内容;普遍社会舆论认为学生在校园里谈恋爱会耽误学业,因此电视剧中几乎是严禁表现中小学生早恋的情节,而校园暴力直接侵犯了未成年人的合法权益,更是表现的禁区。
۴. ممنوعیت روابطه صمیمانه/عاشقانه یا خشونت در مدرسه
قانون میگوید: فیلمهای تلویزیونی نمیتواند دارای مطالبی باشند که برای خردسالان از نظر جسمی و روانی مضر است. بطور گسترده جامعه باور دارد که روابط صمیمانه یا عاشقانه در مدارس از نظر تحصیلاتی تاثیرگذار است بنابرین مطالب مربوط به چنین روابطی در دبستان و راهنمایی غیر قابل قبول است. خشونت در مدارس ضدّ حق و منافع کودکان است، بنابرین ممنوع است.
این مراحل چطور است؟
یک دادهنمایی از ونگیی نیوز شرح مراحل مختلف سانسور برنامههای تلویزیونی را میدهد. این مراحل با خودسانسوری شرکتهای تولیدکننده آغاز میشود. پس از آن نام و شرح کلی داستان سریال به اداره رادیو و تلویزیون استان ارائه میگردد، این مرحله قبل از دریافت مجوز برای ساخت سریال است.

بعد از ساخت، محصول نهایی برای برسی مجدد به اداره رادیو و تلویزیون استان داده میشود. برای پخش از تلویزیون یک مجوز از اداره کّل اجرایی رادیو و تلویزیون کشور لازم است.
برای پخش موضوعات مهمی مانند رویدادهای تاریخی، رهبران کشور و موضوعات دینی، به اجازه مخصوص نیاز است. مطالبی با موضوعاتی در مورد جنگهای بعد از انقلاب چین در سال ۱۹۴۹ میلادی اجازه پخش را ندارند.
سانسورگران چه کسانی هستند؟
سانسورگران به طور عمده از روسای بازنشسته دولتی در رادیو تلویزیون و اساتید دانشگاه تشکیل شدهاند. و حدود ۵۰ تا ۱۰۰ یوان (۸-۱۶ دلار آمریکا) برای هر قسمت دریافت میکنند. آنها در چرخشی تصادفی انتخاب میشوند.
در یک مقاله گزارشی در چین، سهو نیوز (اخبار سهو چین) درخواست نرم کردن قوانین سانسوری را کرد:
按照现行的电视审查制度—国产电视剧不是“来源于生活”,而是远远把真实的生活撇在了身后。一者,审查是必要的。没有规矩,不成方圆。二者,过度审查是有害的。不仅扼杀创作能力与创意水平,也令市场走向僵化与畸形。尤其是在国际竞争中,“自我阉割”式的审查制度,令文化输出能力雪上加霜。
مطابق سیستم سانسور روز، سریالهای تلویزیونی چینی زندگی واقعی را نشان نمیدهند، بلکه واقعیت را پنهان میکنند. سانسور لازم است، ولی وقتی خیلی سختگیرانه است، میتواند مضر باشد، موجب از بین بردن خلاقیت شده و منجر به ایجاد بازار منحرف میشود. خود سانسوری قطعا در رقابت بینالمللی آثار فرهنگی ما تاثیرگذار خواهد بود.