تصویری از صفحه توئیتر حسن روحانی

در ماه‌های اخیر ایرانیانی که از فیس‌بوک و توئیتر استفاده می‌کنند، وجهه جدید و بسیار صمیمی‌تری ازدولت جدید خود را شاهد هستند که در آن دولتمردان ایرانی به شبکه‌های اجتماعی جهانی پیوسته‌اند. به نظر می‌رسد پیغام‌هایی همچون عکس‌های شخصی از داخل هواپیمای رئیس‌جمهور حسن روحانی و یا توئیتی از وی درخصوص تمایل وی به دسترسی همه ایرانیان به اطلاعات بین‌المللی، یک ارتباط جدید و مستقیم را مابین دولتمردان و ایرانیان مقیم ایران و خارج از ایران ایجاد کرده است. مطالب شخصی و نقل‌قول‌های وزیر امورخارجه محمدجواد ظریف نیز واکنش‌های مثبتی را در پی داشته‌است.

در پی پست ظریف در فیس‌بوک که حاکی از ناراحتی وی از گیرافتادن در ترافیک شهر بود، یکی از بازدیدکنندگان در پاسخ این پست نوشت: “شما باعث افتخار ما هستی. هر پست جدید که از شما می‌خوانیم بارقه‌ای از امید به آینده را به ما می‌دهد.” هنوز بسیاری از نحوه‌ی استفاده این دو وبسایت که در ایران فیلتر است می‌پرسند. در یک پست گسترده‌ی توئیتر جک دورسی صاحب کمپانی توئیتر از رئیس‌جمهور پیرامون تصمیم وی به استفاده از ابزارهای شبکه‌های اجتماعی پرسیده بود، که چرا این وبسایت برای الباقی ایرانیان داخل کشور ممنون است. روحانی پاسخ داده بود که دولت وی تلاش بر پایان بخشیدن به این سانسورها در ایران دارد. گرچه وی به طور رسمی از پایان فیلترینگ در ایران سخن راند اما هنوز چالش‌های بسیاری پیش‌روی است. واضح است که برخی سازمان‌های دولتی همچون صداوسیمای جمهوری اسلامی [١] به اینترنت بدون فیلتر دسترسی کامل دارند. محتمل است که دولتمردان نیز برای دسترسی به این قبیل سایت‌ها از ابزارهای “ضد فیلترینگ” و یا اینترنت بدون فیلتر استفاده می‌کنند که دسترسی آنان به اینترنت بدون فیلتر خود دلیل نقض حقوق بشر و حتی نقض قانون اساسی این کشور است.

اگرچه بسیاری، استفاده دولتمردان از ابزارهایی که خود برای مردم عادی ممنوع نموده‌اند را غیرمنصفانه و ناعادلانه می‌دانند، با این حال این عمل یک حرکت مثبت برای آزادی بیان به حساب می‌آید. از این طریق، دولتمردان به راحتی و آزادانه می‌توانند با مردم در ارتباط باشند و نظرات و ایده‌های خود را بیان کنند. از این طریق ایرانیان برای شنیدن نظرات دولتمردان خود دیگر نیازمند روزنامه‌هایی همچون کیهان نیستند. صفحه‌ی جواد ظریف در فیس‌بوک هم اکنون بیش از نیم‌میلیون نفر بازدید‌کننده دارد. صفحه‌ی انگلیسی توئیتر رئیس‌جمهور بالغ بر ١١٧٠٠٠ دنبال‌کننده دارد. (صفحه فارسی ایشان نزدیک به ٣٠٠٠٠ دنبال‌کننده دارد). درحالی که ساختن این صفحه‌ها توسط دولتمردان رابطه خوبی را مابین این افراد و ایرانیان داخل و خارج از کشور ایجاد‌ کرده‌است. ساختن این صفحات شخصی به حتم اهداف بزرگتری را دنبال می‌کنند. اکنون زمان آن رسیده‌است که گام بعدی برای بهره‌مندی تمام ایرانیان از این امتیازات و موقعیت‌های آنلاین همچون دولتمردان خود برداشته شود.
در سال ٢٠٠٩ کمیته‌ی مخصوص تعیین مصادیق محتوای مجرمانه تصمیم به بستن هر دو سایت فیس‌بوک و توئیتر نمود. به دنبال انتخابات ریاست‌جمهوری سال ٢٠٠٩، قانون جرایم سایبری در ایران توسعه داده شد و این حق را به این کمیته‌ داد که با همکاری وزارت دادگستری و با تعیین وبسایت‌هایی که باید فیلتر شوند بدنه اصلی سانسور را تشکیل دهد.
کمیته‌ی تعیین مصادیق محتوای مجرمانه و وزیر سابق وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات اعلام نمودند استفاده از هرگونه فیلتر‌شکن، غیر قانونی بوده و جرم محسوب می‌شود. مهدی اخوان به‌آبادی دبیر سابق شورای عالی فضای مجازی نیز اعلام نمود که عضویت در شبکه‌های اجتماعی جرم نیست اما عبور ازسیستم فیلترینگ کشور طبق قانون اساسی جرم محسوب می‌گردد. تحت این سیاست، مردم ایران می‌بایست برای استفاده از فیس‌بوک و توئیتر هر روز جرمی را مرتکب گردند (استفاده از فیلترشکن) در حالی که دولتمردان ایران با این چنین موانعی روبرو نیستند.

آیا افرادی مانند ظریف نیز از فیلترشکن استفاده می‌کنند و یا از اینترنت بدون فیلتر استفاده می‌کنند؟ این امر چه در قانون اساسی ایران و چه در هنجارهای بین الملل خود یک نابرابری ذاتی است.
مسئله‌ی برابری در قانون اساسی جمهوری اسلامی در متن قانون ماده‌ی ١٠٧ آمده است که بیان می‌کند رهبر ایران که بالاترین مقام اساسی این کشور محسوب می‌شود با “تمام شهروندان ایرانی در برابر قانون برابر است”. ماده‌ی هفت اعلامیه جهانی حقوق بشر نیز به طور مشابه بیان می‌دارد که همه در برابر قانون برابر هستند و بدون هرگونه تبعیض همگی از حمایت برابر قانون برخوردار می‌باشند، در حالی که جمهوری اسلامی ایران از امضاکنندگان غیر مطیع اعلامیه حقوق بشر می‌باشد امضاء کننده بیانیه قاهره در مورد حقوق بشر در اسلام نیز هست که به صورت مشابهی انسان‌ها را در پیشگاه قانون “بدون هرگونه تمایزی میان قانونگذار و مردم عادی” برابر دانسته است.

 
فعالیت‌های اخیر دولتمردان ایرانی به وضوح نشان‌گر عدم برابری در جامعه ایران در استفاده از تجربیات آزاد و دسترسی به اطلاعات است. به هرحال دولت جدید موقعیت‌های جدیدی را برای تغییر معرفی نموده است. رئیس جمهور از رسانه‌های اجتماعی به عنوان راهی برای ارتباط با مردم و نه یک تهدید ملی یاد کرد. وی در سخنرانی خود به قدرت رسانه‌های اجتماعی در حمایت از وی در پیش از انتخابات ریاست جمهوری و در شرایط کنونی دولتش اشاره کرد.
از اکتبر سال جاری اکثریت اعضای کمیته تعیین مصادیق محتوای مجرمانه به طور مستقیم تحت نظارت دولت روحانی هستند. هفت نفر از سیزده نفر اعضای این سازمان توسط دفتر روحانی تعیین شدند که شامل نمایندگان وزارتخانه‌های ارتباطات و فناوری اطلاعات، فرهنگ و ارشاد اسلامی، دادگستری، علوم و آموزش و نماینده‌ی شورای عالی انقلاب فرهنگی می‌باشد. تصمیم‌گیری درمورد ایجاد تغییرات در این بخش نیازمند عزم راسخ دولت جدید است. اگرچه در تاریخ پانزدهم سپتامبر دسترسی به فیس‌بوک و توئیتر به دلیل آنچه “مشکلات فنی” نامیده شد کاملاً آزاد بود اما وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات اعلام داشت که تصمیم رسمی دولت برای برداشتن فیلتر از این دو وبسایت در دست بررسی است. اکنون زمان آن است که دولتمردان جدید نفوذ کلام و توانایی‌های فردی خود را به کار گیرند و فیس بوک و توئیتر را از فیلتر خارج کنند.

[١] این وبلاگ چگونگی دسترسی بدون فیلتر به اینترنت را در جمهوری اسلامی به خوانندگان آموزش می‌دهد. 

  http://gerash.wordpress.com/2011/04/02/filter/t