کاخ سفید روسیه پس بمباران تانک‌ها در سال 1993. تصویر از یوتیوب.

سه کلمه‌ای که توماس هابز برای توصیف زندگی استفاده کرد- “نکبت‌بار، حیوانی و کوتاه”- به خوبی دو هفته بحران حاکمیت، که باعث فروپاشی مسکو در 20 سال پیش شد، را خلاصه می‌کند. بوریس یلتسین هیئت حاکمه شوروی (پارلمان شوروی) را در 21 سپتامبر سال 1993 منحل اعلام کرد، و یکی از سمبل‌های سیستم شوروی سابق را در یک چشم به هم زدن از بین برد. هیئت حاکمه شوروی، به رهبری روسلن خاسبولاتوف و نخست وزیری الکساندر روتسکوی، در واکنش به این عمل یلتسین در کاخ سفید سنگر گرفت، حکم جلب یلتسین را صادر نمود، و حمایت خود را از نیروهای مسلح ضد یلتسین برای حمله به استودیوی تلویزیونی اوستانکینو اعلام کرد. 

واکنش یلتسین مسلما واکنشی بود که در تاریخ ثبت شد. در چهارم اکتبر سال 1993، او از سربازان ارتش خواست که به ساختمان پارلمان حمله کنند، و با این کار شهر را وارد نزاعی کرد که طبق این گزارش “بدترین خشونت خیابانی از زمان انقلاب اکتبر 1917″ بود. در فضای هرج و مرج سیاسی و بحران اقتصادی، یلتسین نزاع با قانون‌گذاران کشور را با سرعت و خشونت تمام پایان داد. در حالی که تعدادی از مردم روسیه برای یلتسین به خاطر این اقدامش هورا می‌کشیدند، تعدادی دیگری از مردم از سرنوشت دموکراسی نحیف خود نگران بودند. در این ماه، بیست سال بعد از آن واقعه، بسیاری از کسانی که در گفت و گوی RuNet شرکت کرده‌اند اقدام یلتسین مبنی برای آتش گشودن بر کاخ سفید را مورد انتقاد قرار داده‌اند، و آن مقطع از تاریخ پس از شوروی سابق را چرخشی به سوی اوضاع بدتر توصیف می‌کنند.

ولادیمیر میلوف، سیاستمدار و تحلیلگر، در وبلاگ اخو موسکوی می‌نویسد:  

Удивительно, как 20 лет пролетели со дня трагических событий 3-4 октября 1993 года… Но я читаю сегодня отзывы о тех событиях от сторонников Верховного совета – изобилующие фразами типа «узурпатор Ельцин», «расстрелянный парламент», «растоптанная демократия.»

بسیار جالب است که چطور بیست سال اینقدر سریع از سوم و چهارم اکتبر سال 1993 گذشته است … امروز تعدادی مقاله از طرفداران هیئت حاکمه شوروی خواندم، که پر بودند از عباراتی همچون “یلتسین غاصب”، “کسی که بر پارلمان آتش گشود”، و “کسی که دموکراسی را زیر پا لگدمال کرد”

کاربر فیسبوک پاول پریانیکوف، کامنتی در مورد اینکه اگر اتفاقات در اکتبر 1993 طور دیگری رقم می‌خورد آنگاه روسیه کنونی چه شرایطی داشت، گذاشته است: 

Долго думал, на что была бы похожа сегодня Россия, победи тогда, в 93-м Верховный Совет. Сначала на ум пришла Испания. Но вряд ли – при всех гримасах патернализма Испания всё же имеет корни в европейской цивилизации.Наверное, современная Россия была бы похожа на современные Чили или Уругвай, “вторичную Европу”, тяжко переживающие тоталитарное наследие и сегодня. Но современные Чили и Уругвай всё же будет повеселее той страны, у которой главные друзья Каддафи, Ким Чен Ын и Эмомали Рахмонов.

برای مدت زیادی من به این فکر کرده‌ام که روسیه امروز چگونه می‌بود اگر هیئت حاکمه در سال 1993 پیروز می‌شد. اولین کشور مشابهی که به ذهن من می‌آید اسپانیا است. اما سناریوی این کشور خوشایند نیست-به دلیل تمام آن مسائل پاترنالیستی عجیب و غریب، اسپانیا همچنان ریشه‌ در تمدن اروپایی دارد. ممکن بود روسیه مدرن کشوری مانند شیلی یا اروگوئه مدرن باشد، “یک کشور تابعه اروپا”، که همچنان از میراث تمامیت خواهانه حاکم بر آن رنج می‌برد. اما شیلی و اروگوئه مدرن قدری بهتر از کشوری عمل می‌کنند که دوستانی همچون قذافی، کیم جونگ اون و امامعلی رحمان دارد.

سردبیر بخش آنلاین تلویزیون دوژد، ایلیا کلیشین، اهمیت تصمیم یلتسین در بیست سال پیش را به عنوان مانعی بزرگ برای پیشرفت دموکراتیک مطرح می‌کند. او می‌گوید، این کودتا و خشونت نیستند که می‌توانند تغییرات بنیادی ایجاد کنند، بلکه انتخابات آزاد و عادلانه، رسانه‌های مستقل، و یک سیستم قضایی شفاف می‌توانند باعث این امر شود. 

Во всей дискуссии по 1993 году главная польза состоит в том, что поколение двадцатилетних — а ведь тут битва идет именно за их умы, сороколетние все давно для себя решили […] Что на честных выборах побеждают те за, кого голосуют, а не те, кто нам нравится. Что в свободной прессе говорят то, что считают нужным, а не то, что нам хочется. Что в справедливых судах, выносят вердикты по закону, а не по нашему желанию. Заумно говоря, более широкая демократическая идентичность пробивается из кокона более узкой либеральной.

در تمام مباحث مربوط به سال 1993، مسئله اصلی نسل بیست و چند ساله‌های ما هستند-و همچنان آن‌ها با این قضیه مشکل دارند، زیرا نسل چهل و چند ساله‌ها این تصمیم را سال‌ها پیش برای آن‌ها گرفتند. […] این بدین معناست که در یک انتخابات عادلانه کسانی پیروز می‌شوند که رای بیاورند نه کسانی که مردم دوست دارند. این بدین معناست که رسانه آزاد آنچه را می‌گوید که احساس می‌کند گفتنش ضروری است، نه آنچه را که ما می‌خواهیم بشنویم. این بدین معناست که دادگاه‌ها بتوانند فقط بر اساس قانون قضاوت کنند، نه بر اساس میل و خواسته ما. به بیانی تئوری‌تر، یک هویت مستحکم دموکراتیک از پیله نحیف لیبرالیسم بیرون می‌آید. 

کاربر Livejournal بورکو ادعا می‌کند که در سال 1993 در زمان بمباران کاخ سفید تیر خورده است. او در وبلاگش از داستان اوتو پل، نفر دیگری که از این واقعه جان سالم به در برده است، می‌گوید و همچنین تعدادی از عکس‌های اوتو را نیز منتشر می‌کند (عکس‌ها حاوی تصاویر دلخراش هستند):

Я приехал в Москву, чтоб найти правду и разрешить свои сомнения, но обнаружил, что стране, а также самим выжившим в октябрьских событиях не удалось сделать ни того, ни другого.

من به مسکو آمدم تا حقیقت را پیدا کنم و شبهه‌هایم را برطرف نمایم، اما به جای آن متوجه شدم که کشور و نجات‌ یافتگان وقایع ماه اکتبر هیچ کاری برای من نمی‌توانند بکنند. 

به همین مناسبت، ادوارد لیمونوف، نویسنده و مخالف سیاسی، شعری در مورد تصمیم یلتسین و نتایج آن را منتشر کرده است:

Сегодня пасмурная дата.
День смерти российской Демократии.
В этот мрачный день, двадцать лет назад, преступный Ельцин расстрелял из танковых орудий Российскую Демократию.

Русские плохо вдумываются в эту дату.
Подумать только, в столице европейского государства, из танков, расстрелян был парламент страны.
Такого злодейства последние века себе никто не позволял. Даже самые дикие правители народов.
Нужно бы когда-нибудь вышвырнуть его прах с кладбища, где он там лежит, поскольку упырь и злыдень.
И СССР убил.

امروز، روز غم‌انگیزی است.

روزی که دموکراسی روسیه مرد.

بیست سال پیش، در این روز ملال‌انگیز، 

یلتسین، آن مرد جانی

دموکراسی روسیه را با تانک‌هایش بمباران کرد.

روس‌ها آنقدر که باید در این روز تامل نمی‌کنند.

فقط تصور کن-در یک پایتخت اروپایی، پارلمان کشور ما توسط تانک‌ها بمباران شد.

برای قرن‌ها، هیچ کس را شجاعت این کار نبود. حتی وحشی خو ترین رهبران ملی را.

دیر یا زود، ما باید خاکستر او را از قبری که در آن خفته، پاک کنیم، دیو کهن نکبت‌بار

او اتحاد جماهیر شوروی را کشت.