هرگاه یکی از شهروندان میانمار میگوید نام خانوادگی ندارد، خارجیها معمولا دلیلش را میپرسند. میانمار احتمالا یکی از معدود کشورهایی است که در آن ٩٠ درصد جمعیت نام خانوادگی یا فامیلی ندارند. اعضای یک خانواده نامهایی کاملا متفاوت دارند و تعداد لغات این نامها میتوانند بسیار متفاوت باشد.
«میانمارچیست» درباره نحوه منحصر به فرد نام گذاری در میانمار مینویسد:
برای ما، مردم میانمار، نام خانوادگی کلمهای است که در داستانهای انگلیسی میبینیم. شاید باورتان نشود! ما اصلا نام خانوادگی نداریم. برای همین هم در هیچ کدام از فرمهایمان در میانمار، پس از «نام» جای خالی دیگری برای پر کردن نداریم.
سپس توضیح میدهد که مردم میانمار چطور فرمهایی را که نیاز به نام و نام خانوادگی دارند، پرمیکنند:
ولی هر وقت میخواهیم فرمهای آن-لاین را پر کنیم، مجبوریم گزینهی اجباری نام خانوادگی را هم پر کنیم. خب، چه مینویسیم؟ من دو کلمهی اول اسمم را به عنوان نام و کلمهی آخر را به عنوان نام خانوادگی مینویسم. یعنی همین طور الکی؟ خب حالا شاید بخواهید بدانید هر اسم چند کلمه دارد. تنها جواب درستی که میتوانم بدهم این است که «بستگی دارد.» بله کاملا به این بستگی دارد که پدر و مادرتان یا هر کس که نام گذاری میکند، چقدر خلاق باشد.
«توبیمد» (Twobmad) توضیح میدهد سر و کار داشتن با اسمهای میانماری در جوامع خارجی چقدر سخت است:
هر وقت مجبور بودم گزینههایی از قبیل نام، نام وسط و نام خانوادگی را پر کنم، گیج میشدم. پس از زندگی در یک کشور خارجی میبینم چنین چیزی برای دیگران هم اتفاق میافتد و دوستانم میخواهند بدانند چطور باید صدایم بزنند. آنها هم گیج شدهاند. چون وقتی اسمم را صدا میزنند با اسمی که خانواده و جامعه قبلیام استفاده میکرده است فرق دارد. اگر نام اولم را بگویند، برای من که تا به حال آن را نشنیدهام عجیب به نظر میرسد.
«با کاونگ» (Ba Kaung) درباره نام گذاری در میانمار که اعتقادات طالعشناسی را هم دربر دارد، وبلاگی نوشته است:
چند سال بعد، پس از دیدن فرهنگهای متفاوت دنیا، متوجه شدن نام گذاری در برمه در نوع خود منحصر به فرد است. این نام گذاری مخلوطی از انتخاب یک خصوصیت پرهیزکاری خاص برای نوزاد و محاسبات طالعشناسی روزی است که نوزاد طبق تقویم قمری برمه در آن به دنیا آمده است.
او همچنین عناوینی را توضیح میدهد که در زبان میانماری به کار میرود و برای مردمش مهم هستند ولی گاهی خارجیان را گیج میکنند. مثلا U (اوو تلفظ شود) در U Thant. به علاوه افرادی که اسمشان تنها یک کلمه است، نمیدانند چطور توضیح بدهند که نام خانوادگیشان در اصل نام اولشان است و عناوین U، Ma و یا Daw نامشان نیست.
هنگام خطاب کردن افراد، عناوین احترام اهمیت بسیار زیادی برای مردم میانمار دارند. مخاطب براساس سن، رابطه و جنسیتش عنوان احترامی قبل از اسمش دریافت میکند. خطاب کردن کسی با اسم کوچک نوعی گستاخی طلقی میشود.
عناوین زیر قبل از اسم کوچک جوانان قرار میگیرد
Ko برای مذکر
Ma برای مونث و همچنین یک عنوان رسمی
Maung عنوان رسمی برای مذکر
عناوین زیر مقابل اسم افراد بزرگسال قرار میگیرد
U یا Oo برای مذکر و همچنین عنوان رسمی
Daw برای مونث و عنوان رسمی
چون نام خانوادگی در میانمار وجود ندارد، خانمها پس از ازدواج نیاز به تغییر هیچ بخشی از اسمشان ندارند. دارانا مینویسد:
پروژهی سومم یادگیری تلفظ صحیح نام همکارانم بود. نامهای برمهای بستگی به روزی در هفته دارند که نوزاد در آن به دنیا آمده است. نام خانوادگی هم وجود ندارند. یعنی زنها پس از ازدواج همان اسم خود را دارند… چیزی که به نظر میرسد زنان همکارم خیلی به آن افتخار میکنند!
از طرف دیگر، بعضی خانوادهها که از نسل هندیها و مسیحیها هستند، نام خانوادگی انتخاب میکنند. لایناسلیر نوشته است که تعداد معدودی در میانمار نام خانوادگی دارند:
برخی مانند سیستم انگلستان دوست دارند از نام پدرشان استفاده کنند. Aung San Suu Kyi یعنی دختر Aung San و Hayma Nay Win یعنی دختر Nay Win. با این حال این موارد نادر هستند. به جای استفاده از اسم فردی دیگر، مردم برمه ترجیح میدهند نوزادانشان را طبق طالعشناسی نام گذاری کنند. بعضی اقوام در میانمار نام خانوادگی دارند. بعضی مسلمانان و مسیحیان هم نام پدرها و پدربزرگهایشان را روی نوزادان میگذارند.
او در آخر اشاره میکند که دولت میانمار باید ثبت خانوادگی را آغار کند چون بدون آن پیدا کردن شجرهنامه یک خانواده بسیار سخت است:
نام خانوادگی نداشتن یک مشکل دارد. پیدا کردن ٥ جد قبل یک فرد بسیار سخت است. اگر میانمار مرکز ثبت احوال داشته باشد چندان سخت نیست. امیدوارم دولت چنین مرکزی را راه اندازی کند. راستی، فهمیدم ما تنها کشوری نیستم که در آن مردم نام خانوادگی ندارند. تازه متوجه شدم چند قوم آسیایی دیگر هم هستند که از نام خانوادگی استفاده نمیکنند.